Odkrycia przychodzą nagle, niespodziewanie jak… sen królewny Śnieżki. Choć z drugiej strony, nigdy nie rodzą ot tak, spontanicznie… Odkrycia są starannie przygotowywane, przez krążenie wokół nich obrazami, myślami, frazami, słowami.
Opowieści ogrodów
Od lat na przykład krążę wokół tematu-rzeki Opowieści ogrodów. Na drzewa, krzewy i kwiaty (zwłaszcza na kwiaty!) patrzę jak na opowieści utkane ze strzępów mitów, legend, literatury pięknej, odkryć literaturoznawstwa, językoznawstwa, folklorystyki. Coraz bardziej widzę, że kwiaty to znacznie więcej niż … botanika czy fizyka. to swoista biblioteka. Ktoś kiedyś powiedział, że kwiaty to naprawdę świetni gawędziarze. Miał rację!
Od Szekspira albo od greckiej mitologii
No więc dziś „czytałam bratki”. Najpierw przez mitologię grecką, w której objawiają się one w kontekście zakazanej miłości Zeusa i Io (białe, bielusieńkie), a później przez Szekspira*, bo przecież nie masz Ofelii bez bratków, ani Snu nocy letniej nie masz bez „bratkowych eliksirów miłosnych”.
 |
| Nie masz Ofelii bez bratków. |
Jednym okiem czytałam więc bratki jak „niezapominajki” – kwiaty myśli i pamięci, a drugim patrzyłam na nie jak na kwiaty miłości, a mówiąc dokładniej – jak na surowiec „eliksiru miłości”, którego początki sięgają chyba …średniowiecza. Wtedy i później przyjmowano bratkowe eliksiry na bezmiłość. Używano ich także podstępnie, dla zadania miłości – z potrzeby miłości, dla odmiany, a czasami dla ponurego żartu. (Podobno działanie miłosnego eliksiru z bratka można odwrócić maścią z bylicy, zwanej Artemisia abrotanum. Co prawda nie znam przepisu na maść, ale mam tę bylicę pod ręką! Pchnie cudnie coca-colą.)
Gwoli sprostowania, Szekspirowi w Hamlecie czy Śnie nocy letniej chodziło o dzikie polne bratki (Viola tricolor), bo tych ogrodowych nie znali jego współcześni. Puk, inne staroangielskie elfy i elfinie, a nawet wiedźmy, jak przystało na ich dziki status istnienia, żyli wśród dzikich bratków.
.jpg) |
| Bratki były używane do przepowiadania przyszłości Rycerzom Okrągłego Stołu Króla Artura. |
Współcześni i potomni Szekspira nazywali swoje bratki**: fiołkami polnymi, fiołkami sercowymi, kwiatami/ziołami Kupidyna, kwiatami miłości, całuśnymi kwiatami (Jump-up-and-kiss-me), ale też fantazjami (Fancy), kocimi mordkami (cat’s face), kotkami w drodze (kitty-run-the-streets), zakapturowanymi twarzami (face-and-hood), Jasieczkami (Johnny-Jump-Ups ), kwiatami zrzędliwej baby (Biddy’s Eyes). W XIX wieku, wieku wyjątkowej komitywy ludzi z kwiatami, przyjmowano w Anglii, że bratek mówi: „Pamiętaj o mnie!”, „Myślę o Tobie!”, „Zaproś mnie do siebie!", „Pocałuj mnie!".
We Włoszech w bratkach widziano płomyki.
Po naszemu, czyli rzewnie
U nas nazywano*** bratki człowieczkami, braciszkami, sierotkami, macoszkami (pewnie za Niemcami czy Czechami), wdówkami, wdowikami, utrwalając ich pokrewieństwa i powinowactwa z innymi herba viduae.
 |
| Bratki i niezapominajki ze świata Chłopów (Muzeum Reymonta, Lipce Reymontowskie) |
W tych starych nazwach bratkach pulsują smutne narracje bratka. Pełno w nich szeptów o sieroctwie, o wdowieństwie, o winie i karze, o bezbrzeżnej tęsknocie. Całkiem inaczej niż w Śnie nocy letniej, całkiem inaczej ...
 |
| G. Davies, G. Saunders, Miłosna mowa kwiatów. Amber 2018. |
*https://www.shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/blogs/shakespeares-favourite-flowers-the-pansy/
https://study.com/learn/lesson/flower-symbolism-hamlet-william-shakespeare-overview-examples.html
literatura
**https://bardgarden.blogspot.com/2014/11/daisies-and-pansies.html
A.Szwajczuk, Legendy i wierzenia Słowian oraz ich odzwierciedlenia w polskich i angielskich nazwach roślin. Półrocznik Językoznawczy „Tertium” 2020, t. 5.
H. Chodurska, Bratki i siostrzyczki; macoszki, sierotki i wdówki, czyli jeszcze o nazwach Viola tricolor w językach słowiańskich. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Russologica VI (2013).
***H. Chodurska, Rośliny o dwubarwnych kwiatach w podaniach i nomenklaturze Słowian wschodnich. Studia Językoznawcze 2014, t. 13.
* Zostaw komentarz. Dla Ciebie to chwila, dla mnie ważna wskazówka.
** Jeśli Ci się podobało, prześlij ten wpis dalej. Sprawisz, że moja praca przyda się kolejnym osobom.
***Polub Content i Marketing na Facebooku.
Komentarze
Prześlij komentarz
Komentujcie, dopisujcie, nadpisujcie :)